GACS-verplichting per 1 januari: actie vereist en kans voor gebouweigenaren

Een Gebouwautomatiserings- en Controlesysteem (GACS) wordt vaak gezien als iets technisch: meten, regelen, koppelen. Een noodzakelijke investering omdat het moet. Maar dat is slechts één kant van het verhaal. De verplichting dwingt gebouweigenaren om opnieuw te kijken naar het fundament van hun gebouwprestaties. Want wie nu denkt dat ‘de huurder het energieverbruik toch wel betaalt’, merkt dat deze aanpak niet langer houdbaar is. De combinatie van strengere regelgeving, toenemende aandacht voor ESG en druk op servicekosten vraagt om een veel actievere rol van de eigenaar.

Vanaf 1 januari 2026 moeten utiliteitsgebouwen met een verwarmings- of airconditioningssysteem van minimaal 290 kW beschikken over een GACS dat voldoet aan de eisen uit het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Deze verplichting, afkomstig uit de Europese EPBD-richtlijn, raakt een groot deel van de Nederlandse gebouwvoorraad. Veel kantoren, scholen, zorglocaties en distributiecentra vallen er direct onder. En vanaf 2030, wanneer de grens daalt naar 70 kW, geldt dit voor vrijwel allemaal.

Motor van optimalisatie of een papieren tijger?

De eisen aan een GACS zijn functioneel geformuleerd: het systeem moet energieverbruik monitoren, rendementsverliezen signaleren, installaties aansturen en merkonafhankelijk kunnen communiceren. Maar het echte verschil zit niet in de eisen zelf, maar in wat je ermee doet.

Een GACS verplicht eigenaren om een plan te maken, maar een plan is nog geen prestatie. Zonder duidelijke verantwoordelijkheden, goede data-interpretatie en structurele opvolging blijft het systeem een papieren tijger. Consultants kunnen uitstekende dossiers opleveren, maar daarmee wordt een gebouw nog geen kWh efficiënter en het binnenklimaat niet comfortabeler.

De vraag is dus: wordt GACS een vinkje voor compliance, of een moment om serieus te investeren in optimale gebouwprestaties, lagere servicekosten en een tevreden huurder?

Veel bestaande systemen voldoen niet automatisch

Hoewel veel gebouwen al een GBS of EBS hebben, voldoen deze niet automatisch aan de nieuwe eisen. De eerste stap is daarom inzicht: welke gebouwen vallen onder de verplichting, wat is de huidige technische basis, en hoe groot is de afstand tot volledige compliance en integrale optimalisatie?

Projectmatige aanpak van Blue Module

Om dat helder te krijgen, werkt Blue Module met een praktische, projectmatige aanpak in zes stappen: van scopebepaling en Programma van Eisen tot implementatie, verificatie, beheer en uiteindelijk exploitatie en bewijsvoering. In de komende weken lichten we deze stappen uit in een serie verdiepende blogs.

Meer kennis, meer nuance

In januari organiseren we een webinar waarin we verder ingaan op de impact van een GACS op gebouwprestaties, de rol van gebouweigenaren versus huurders, en wat er werkelijk nodig is om van verplichting naar waardecreatie te gaan. Want de grootste winst van een GACS zit in de manier waarop organisaties ermee werken.

Wil je nu al weten hoe jouw gebouwen ervoor staan en waar de grootste hiaten zitten? We helpen je graag op weg.